"Wegen naar vertrouwen: Hoe je kinderen aanmoedigt om hun gevoelens te delen"

Hoe je kinderen aanmoedigt om gevoelens te delen

Praten over emoties of lastige situaties kan voor kinderen en pubers moeilijk zijn. Dit ligt niet alleen aan hun beperkte taalvaardigheid of gebrek aan ervaring. Er zijn meer facetten, die maken dat kinderen zich niet uitlaten over hun gevoelens.

In de blog 'De weg naar emotioneel begrip: Waarom het voor kleine kinderen lastig is om emoties te verwoorden', hebben we beschreven waarom kinderen het moeilijk vinden om hun emoties te verwoorden. Technisch gezien werkt het emotionele brein nog niet lekker mee en daarbij hebben jonge kinderen weinig ervaring. Dit maakt dat ze zich verward voelen over wat ze precies voelen of niet begrijpen waarom ze zich zo voelen.

Kinderen hebben als geen ander voelsprieten voor hun omgeving.

Maar er is meer. Soms heb je het idee, dat er wat met een kind is, maar kom je er niet achter. Ze vertellen je niets, terwijl ze weten dat jij veilig genoeg bent om iets tegen te vertellen. Kinderen hebben als geen ander voelsprieten voor hun omgeving. Het primaire brein is essentieel voor het overleven en het navigeren in de wereld, vooral bij jonge kinderen, aangezien hun hogere hersenfuncties nog in ontwikkeling zijn. Het beïnvloedt de manier waarop kinderen reageren op hun omgeving, de emoties die ze ervaren en de aandacht die ze besteden aan verschillende stimuli. Een gezonde ontwikkeling van het reptielenbrein legt een belangrijke basis voor het welzijn en de groei van het kind.

Als kinderen angst hebben voor negatieve reacties van anderen wanneer ze over hun emoties praten, kunnen ze bang zijn dat ze niet serieus genomen worden, belachelijk gemaakt worden of dat hun gevoelens worden gebagatelliseerd. Deze angst kan hen ervan weerhouden om openlijk te praten over wat ze doormaken.

Kinderen en pubers die gevoelig zijn voor sociale druk en zich zorgen maken over wat hun leeftijdsgenoten van hen zullen denken als ze over emoties of lastige situaties praten, zijn bang om als 'zwak' of 'anders' gezien te worden, wat hen kan weerhouden om openlijk te communiceren.

Ook onzekerheid en zelfbewustzijn kan een rolspelen. Kinderen en pubers die worstelen met hun zelfbeeld en onzekerheden maken zich vaak op voorhand al zorgen over hoe anderen hen zullen beoordelen. Als je als kind in deze negatieve spiraal zit, is het niet dat je woorden te kort komt of geen ervaring hebt, maar dan is delen onveilig.

Het kan inderdaad frustrerend en verontrustend zijn wanneer je het gevoel hebt dat er iets aan de hand is met een kind, maar ze willen je niets vertellen. Er zijn verschillende redenen waarom kinderen terughoudend zijn om hun gevoelens of problemen te delen, zelfs als ze je als een vertrouwenspersoon beschouwen. Hieronder enkele reden op een rijtje waarom kinderen toch niets met je willen delen.

1. Kinderen kunnen zich schamen voor wat ze doormaken of bang zijn voor de reactie van anderen. Ze kunnen denken dat ze niet begrepen zullen worden of dat ze een last zijn voor anderen als ze hun problemen delen.

2. Sommige kinderen, vooral jongere kinderen, kunnen moeite hebben om hun emoties en ervaringen onder woorden te brengen. Ze begrijpen misschien wel dat er iets mis is, maar ze weten niet goed hoe ze het moeten uitdrukken.

3. Kinderen kunnen bang zijn dat hun ouders of verzorgers overstuur, boos of teleurgesteld zullen zijn als ze de waarheid vertellen. Ze willen mogelijk hun relatie met jou niet in gevaar brengen.

4. Als er sprake is van een traumatische ervaring of emotionele last, kan het kind het moeilijk vinden om erover te praten omdat het te pijnlijk of overweldigend is.

5. Soms kunnen externe factoren, zoals pesten op school, invloed hebben op het vermogen van een kind om open te zijn over zijn of haar gevoelens en ervaringen.

6. Elk kind is anders en sommigen zijn van nature terughoudender in het delen van hun emoties en gedachten, zelfs als ze zich veilig voelen bij anderen.

Als volwassene is het belangrijk om geduldig en begripvol te zijn. Forceer het kind niet om te praten als ze dat niet willen, maar bied een ondersteunende omgeving aan waarin ze zich veilig voelen om op hun eigen tempo te delen. Het kan nuttig zijn om open vragen te stellen, aandachtig te luisteren zonder oordeel en interesse te tonen in hun leven. Soms kan het ook nuttig zijn om professionele hulp in te schakelen, zoals een kindertherapeut, als het gedrag van het kind verontrustend blijft of als je je ernstig zorgen maakt. Het belangrijkste is om te laten zien, dat je er voor het kind bent en dat ze altijd bij jou terecht kunnen, als ze dat willen.

Het er persé uit willen peuteren, kan meer schade aanrichten dat goed doen.

Hoe kan je een ondersteunde omgeving bieden, waarin een kind zich veilig genoeg voelt om zijn gevoelens met jou te delen.

Dat is niet eenvoudig. Elk kind is anders en heeft daarom ook iets anders nodig om zich veilig te voelen. Eén ding is in ieder geval belangrijk. Bij kinderen is het brein, dat emoties reguleert niet niet volgroeit. Vaak kunnen ze nog niet overweg met alle gevoelens en situaties waarin ze terecht zijn gekomen. De grens ligt daarom bij wat kinderen wel aankunnen. Het er persé uit willen peuteren, kan daardoor meer schade aanrichten dan dat je wellicht bedoeld. Hieronder een rijtje met suggesties, waaraan je kunt denken als je een veilig omgeving wilt creëren.

Toon onvoorwaardelijke acceptatie: Zorg ervoor dat het kind weet dat je onvoorwaardelijk om hem of haar geeft, ongeacht wat ze willen delen. Vermijd negatieve oordelen en zorg ervoor dat het kind zich niet veroordeeld voelt om zijn of haar gevoelens.

Luister actief: Wanneer het kind wil praten, wees dan een actieve luisteraar. Toon interesse en focus op wat het kind zegt. Geef oogcontact en gebruik verbale bevestigingen om te laten zien dat je echt luistert.

Geef ruimte en tijd: Forceer het kind niet om te praten als het er niet klaar voor is. Bied een veilige ruimte aan waarin het kind weet dat het kan praten wanneer het zich comfortabel voelt. Soms kan het tijd kosten om vertrouwen op te bouwen.

Stel open vragen: Stel vragen die het kind aanmoedigen om meer te delen. Vermijd het stellen van suggestieve vragen of het invullen van antwoorden. Open vragen beginnen meestal met 'Wat', 'Hoe' of 'Waarom'.

Toon begrip: Probeer het perspectief van het kind te begrijpen en laat zien dat je zijn of haar gevoelens serieus neemt. Vermijd het minimaliseren van hun emoties of problemen.

Gebruik lichaamstaal en non-verbale signalen: Wees bewust van je lichaamstaal en non-verbale signalen om een veilige sfeer te bevorderen. Een ontspannen en ondersteunende houding kan het kind geruststellen.

Vermijd directe oplossingen: Probeer niet meteen met oplossingen te komen. Het kan nuttig zijn voor het kind om zijn of haar gevoelens te uiten zonder dat er meteen een oplossing wordt verwacht. Soms is praten en begrepen worden al een grote opluchting.

Benadruk vertrouwelijkheid: Laat het kind weten dat wat ze met jou delen, vertrouwelijk is, tenzij er een bezorgdheid is over hun veiligheid. Dit helpt het kind zich veiliger te voelen om open te zijn.

Modelleer open communicatie: Laat zien dat jij ook open bent over je gevoelens en ervaringen. Kinderen leren vaak door het gedrag van volwassenen na te bootsen.

Respecteer hun grenzen: Als het kind bepaalde onderwerpen niet wil bespreken, respecteer dan hun grenzen en dwing ze niet om te praten. Zorg ervoor dat ze weten dat je er altijd voor hen bent wanneer ze er klaar voor zijn.

Het opbouwen van een vertrouwensband kost tijd en inspanning, maar het kan een waardevolle basis leggen voor open communicatie en emotionele steun in de toekomst.