Het is altijd goed om zo nu en dan de groep of klas onder de loep te nemen. Bouwen aan een groepscultuur waarbij iedereen tot zijn recht komt, doe je niet alleen als je de groep vormt, maar het is een kwestie van onderhoud. De vorige blog ging over teambuilding na de vakantieperiode. Deze blog over pesten in de klas of groep.
Het is fijn als iedereen in de klas of groep zich fijn voelt. Als je je thuis voelt in de groep, geeft dat het kind de mogelijkheid om helemaal zichzelf te zijn en daardoor beter te ontwikkelen.
Eigenlijk heel logisch, want als je niets durft uit te proberen, omdat je anders uitgelachen wordt, leer je niets. Terwijl uitproberen, mislukken of het half goed doen nou eenmaal hoort bij ontwikkelen, want als je alles al kan, hoef je het niet meer te leren. Dus moet het kind zich veilig genoeg voelen om fouten te durven maken.
Bij teambuilding hoort helaas het onderwerp pesten. Niet leuk, maar toch moeten we het er over hebben. Er bestaan veel misstanden over pesten. Bijv. een kind in jouw klas of groep is een echte pestkop. Hij treitert kinderen, speelt de baas, lacht kinderen uit als je iets fout doen en slaat en schopt waar het maar kan. In een gesprek met je collega blijkt, dat zij het kind totaal anders ervaart, nl. als een lief, behulpzaam en spontaan kind. Hoe kan dat? Kan je dan zeggen: dit is een vervelend kind, een echt pestkop met een slecht karakter?
Pesten en Groepsdynamica: De Invloed van Sociale Structuren
Pesten is een complex fenomeen dat diep geworteld is in de sociale interacties binnen groepen. De dynamiek van een groep lijkt een cruciale rol te spelen bij het ontstaan en de frequentie van pestgedrag. Een opvallende observatie is dat pestgedrag vaak gedijt in een negatief gevormde groep. In positief ingestelde groepen lijkt pesten daarentegen nauwelijks voor te komen. De sfeer en sociale normen binnen een groep hebben een aanzienlijke invloed op de manifestatie van pestgedrag.
In negatieve groepen ontstaat vaak een hiërarchie, waarbij één individu fungeert als de 'pispaal' en het constante doelwit wordt van pesterijen. Als je wilt weten of je een negatieve groep hebt, kijk je daarom eerst of je een pispaal in de klas hebt. Eén of twee kinderen, die altijd de klos zijn. Soms ervaar jezelf als leraar of begeleider niet dat jouw groep of klas negatief is, maar krijg je wel signalen van ouders of collega’s. Het pesten kan heel geniepig gaan, maar het effect is net zo groot.
Wordt er gepest in jouw groep of klas, dan is het vaak dat de meerderheid van de sterke kinderen een negatieve houding aanneemt, wat de cyclus van pestgedrag in stand houdt. Een pester staat nooit alleen en wordt altijd gesteund door anderen in de klas. Dat maakt een pester zo sterk.
Psychologische Last voor Pestende Kinderen
Pester zijn is vaak psychisch net zo zwaar als gepest worden. De vele pesters, die mijn therapie- ruimte hebben doorkruist, komen er op een andere manier net zo slecht vanaf. Ze kampen vaak met lastige persoonlijke problemen, die verbloemt worden door dominant negatief gedrag. Dit gedrag kan zowel duidelijk zichtbaar zijn als subtiel, bijvoorbeeld in de vorm van geniepig gedrag.
De Gepeste als Slachtoffer
Voor het gepeste kind is de situatie duidelijk schrijnend. Niet alleen zijn zij het slachtoffer van de pesters, maar ook van hun eigen mogelijkheid om adequaat met de situatie om te gaan. Hierbij wordt benadrukt dat het gedrag van het gepeste kind mogelijk bijdraagt aan het feit dat zij het doelwit zijn van pesterijen.
Medeverantwoordelijken
De medeverantwoordelijken voor het pesten in de groep zijn de kinderen die het negatieve gedrag in de groep steunen. Geen enkel kind is blij met pest gedrag in de groep, maar de angst dat jij de volgende bent die gepest kan worden, is vaak groter dan het medelijden met het gepeste kind. Het is een heel menselijk fenomeen om te denken: "prima als ze mij maar met rust laten.' Ook dit kind voelt zich onveilig. Het doet dingen, die buiten zijn normen en waarden patroon liggen en het is altijd op zijn hoede. Niemand wil de volgende in de rij zijn van gepeste kinderen.
Het Belang van Ingrijpen in Negatieve Groepen
Heb je te maken met een negatieve groep, dan is niets doen geen optie. Zoals hierboven beschreven bestaan in een negatieve groepscultuur geen winnaars. Iedereen (de hele groep) lijdt onder het pestgedrag. De onveiligheid in de groep bestaat niet alleen uit het pesten en gepest worden, maar ook de angst, dat jij als kind de volgende kunt zijn, die gepest kan worden. Het houdt daardoor de hele groep in zijn greep. Ingrijpen in groepen waar een negatieve dynamica de overhand heeft, is van vitaal belang.
Het promoten van positieve interacties en samen spelen, is een effectieve manier om kinderen te laten ervaren hoe ze elkaar positief kunnen beïnvloeden. Het bouwen aan een gezonde groepscultuur waarin samenwerking en respect centraal staan, blijkt een krachtige preventieve maatregel tegen pestgedrag.
Alleen door bewustwording en proactief ingrijpen kunnen we streven naar een omgeving waarin kinderen zich veilig en gesteund voelen.
Van Negatieve naar Positieve Groepsdynamiek: Het Belang van Spelen en Oefeningen
Het transformeren van een negatieve groepsdynamiek naar een positieve omgeving vereist doordachte interventies, waarbij spelen en gerichte oefeningen een centrale rol kunnen spelen. Door gezamenlijke activiteiten te organiseren worden kinderen gestimuleerd om elkaar op een positieve manier te benaderen.
Spelen bevordert niet alleen fysieke interacties, maar biedt ook kansen voor het ontwikkelen van sociale vaardigheden. Teamspelletjes, waarbij kinderen moeten samenwerken, creëren een gevoel van gezamenlijkheid en benadrukken het belang van onderlinge afhankelijkheid. Hierdoor ontstaat een meer coöperatieve groepsdynamiek.
Oefeningen gericht op empathie en communicatie zijn eveneens cruciaal. Kinderen leren elkaars perspectieven begrijpen, wat de basis vormt voor respectvolle interacties. Door positieve gedragsmodellen te introduceren en te belonen, ontstaat er een verschuiving naar een cultuur van waardering en ondersteuning.
In deze aanpak staat het gezamenlijk bouwen aan iets centraal, waarbij het groepsbelang voorop staat. Door actief in te grijpen met speelse en educatieve benaderingen, wordt niet alleen pestgedrag ontmoedigd, maar wordt tevens een solide basis gelegd voor een positieve groepsdynamiek waarin kinderen elkaar ondersteunen en aanmoedigen.
Het bevorderen van positief gedrag binnen een groep kan inderdaad spelenderwijs worden bereikt door middel van verschillende activiteiten en oefeningen. Hier zijn enkele suggesties:
Samenwerkingspellen:
Organiseer spellen waarbij kinderen moeten samenwerken om een gemeenschappelijk doel te bereiken. Dit kan variëren van puzzels oplossen tot teambuildingactiviteiten. Het benadrukt het belang van samenwerking en teamgeest.
Rollenspellen:
Laat kinderen verschillende rollen aannemen in geënsceneerde situaties. Dit helpt hen empathie te ontwikkelen en elkaars perspectieven te begrijpen. Het bevordert ook positieve communicatie.
Positieve Gedragsmodellen:
Introduceer positieve rolmodellen door middel van verhalen, tekeningen of toneelstukken. Kinderen kunnen leren van personages die respect, vriendelijkheid en behulpzaamheid vertonen.
Reflectieve Oefeningen:
Voer groepsdiscussies na afloop van activiteiten om reflectie te stimuleren. Vraag kinderen naar hun ervaringen, wat ze hebben geleerd en hoe ze zich voelen. Het moedigt zelfbewustzijn en communicatie aan.
Teamuitdagingen:
Creëer uitdagende scenario's waarin kinderen als team moeten samenwerken om obstakels te overwinnen. Dit versterkt het groepsgevoel en benadrukt het belang van elkaar ondersteunen.
Positieve Versterking:
Implementeer een beloningssysteem voor positief gedrag. Kinderen kunnen bijvoorbeeld sterren verdienen voor vriendelijkheid en samenwerking, wat hen aanmoedigt om zich op een positieve manier te gedragen.
Creatieve Expressie:
Laat kinderen hun gedachten en gevoelens uiten door middel van kunst, zoals tekeningen, gedichten of dramatische expressie. Dit biedt een gezonde uitlaatklep en bevordert begrip.
Door deze speelse benaderingen kunnen kinderen op een natuurlijke en plezierige manier leren samenwerken, communiceren en respect tonen. Het legt een fundament voor een positieve groepsdynamiek binnen de groep.
Voor oefeningen om samenwerking te stimuleren kan je terug op onze gratis pagina. Log wel even in. Je kunt ook lid worden van onze database. Daarin staan blijvend een tal van oefenen. Elke week worden nieuwe oefeningen toegevoegd. Kijk voor de opties hier.
Comments